Bij mensen uit de meest kwetsbare groepen is het aantal personen met een handicap 3 x en het aantal personen met diabetes 2 x zo hoog als bij de rest van de bevolking. Bij deze kwetsbare groep sterven bovendien 2 x meer mensen vóór de leeftijd van 65 jaar. Ook zijn niet alle Belgen gelijk op het vlak van preventie, zoals bij het opsporen van bepaalde kankers.

“We moeten ons echter wel hoeden voor een zwartwitvoorstelling: niet alle armen zijn ziek en niet alle rijken verkeren in goede gezondheid”, waarschuwt Philippe Defeyt, econoom bij het Instituut voor Duurzame Ontwikkeling. “Ongelijkheid heeft ook te maken met de werkomstandigheden, de leeftijd van de persoon, de kostprijs van bepaalde gezondheidsuitgaven, of nog, de verschillen in tussenkomst door de Openbare Centra voor Maatschappelijk Welzijn (OCMW’s).

Om de toegankelijkheid van de gezondheidszorg voor iedereen veilig te stellen of te versterken zijn verschillende oplossingen uitgewerkt. De belangrijkste actoren voor een laagdrempelige toegang tot eerstelijnsgezondheidszorg zijn nog steeds de wijkgezondheidscentra, die zo dicht mogelijk bij hun patiënten gelegen zijn, vaak in volksbuurten.

“Wijkgezondheidscentra beantwoorden aan een maatschappelijk georiënteerde visie op geneeskunde die zich afzet tegen een visie van winstbejag die vandaag volop opgang maakt”, aldus Marc Vandeput, beheerder van het wijkgezondheidscentrum Maison Médicale des Riches Claires in het centrum van Brussel.

Dit centrum, opgericht in 1976, was een van de allereerste wijkgezondheidscentra. Sinds 2007 past het centrum de forfaitaire betaling toe voor consultaties van huisarts en kinesist, alsook voor de verstrekte verpleegkundige zorgen. Bij dit systeem sluiten de patiënten een abonnement af en betalen ze dus niet langer per prestatie. Als tegenprestatie verbinden ze er zich toe voor hun medische verzorging altijd bij het wijkgezondheidscentrum langs te gaan, tenzij in uitzonderlijke omstandigheden. Voor iedere ingeschreven patiënt ontvangt het wijkgezondheidscentrum een vast maandbedrag van 40 euro via de mutualiteiten.

De exponentiële toename van het aantal aanvragen na de invoering van het forfaitair systeem noodzaakte de verantwoordelijken van het Maison Médicale des Riches Claires op zoek te gaan naar een nieuw gebouw waarvoor  Triodos Bank een krediet verstrekt heeft. Het gezondheidscentrum trekt ook heel wat ouders met jonge kinderen aan. Het objectief van het centrum is dat de mensen zorg dragen voor en investeren in hun eigen gezondheid door gezonder te eten en meer te bewegen.

“We willen de autonomie van de patiënt versterken en preventie vormt de kern van ons handelen”, benadrukt Marc Vandeput. In België hebben meer dan 350.000 patiënten zich ingeschreven voor het medisch forfait. Toch worden de wijkgezondheidscentra geviseerd door minister De Block, die de overfinanciering van deze organisaties aanklaagt en spreekt van een gebrek aan transparantie. In 2017 hield ze iedere nieuwe erkenning tegen in afwachting van de resultaten van een financiële audit door KPMG. Toen de resultaten begin 2018 bekend werden, besloot de minister het moratorium op te heffen.

“Vroegere studies hadden al aangetoond dat het forfaitaire systeem weliswaar iets duurder uitvalt op het vlak van de eerstelijnszorg, maar dat deze meerprijs volledig gecompenseerd wordt door de besparingen in de tweedelijnszorg (gespecialiseerde geneeskundige zorgen) en bij het geneesmiddelenverbruik. Bovendien, het centraal dossierbeheer voorkomt ook de meestal overbodige herhaling van eenzelfde medisch onderzoek”, zegt Marc Vandeput. Vandaag plegen de verschillende betrokken actoren volop overleg om de krijtlijnen uit te zetten voor de toekomstige ontwikkeling van de wijkgezondheidscentra.

Wij zullen hun evolutie op de voet blijven volgen …