Beslissen om buur te worden

Op vijf minuten wandelen van station Gent Dampoort staat nu nog een ingestorte, overwoekerde metaalfabriek. Op deze toplocatie verrijst volgend jaar cohousingproject het Bijgaardehof. De site heeft een oppervlakte van 5.000 vierkante meter. Daarop komen drie gebouwen met in totaal 59 nieuwbouwappartementen.

Dat wordt de nieuwe thuis voor ruim honderd mensen. Een bonte groep van mensen besloot elkaars buren te worden, vanuit de overtuiging dat samenwonen een vorm van sociale inclusie is. Bij cohousing komen senioren op een gemakkelijke manier in contact met kinderen, koppels met alleenstaanden en allochtonen met autochtonen.

Het inclusieve karakter van het project is precies wat de 71-jarige Patrick De Buck aanspreekt. “Op mijn leeftijd moet je vooruitkijken”, zegt hij. “Ik heb ervaring met rusthuizen en daar zitten allemaal mensen van dezelfde leeftijd samen. Daar is niks mis mee, maar het is niet mijn keuze. Ik wil niet sterven tussen de oude mensen.”

De stad delen

Cohousing brengt een dynamische sfeer teweeg. Je komt elkaar tegen in de gemeenschappelijke ruimtes, zoals de tuin, het werkatelier en de fietsenstalling. Je kunt een auto, grasmaaier en wasmachine delen. Maar ook kennis, ervaring en tijd.

“Patrick is bijvoorbeeld supermuzikaal”, vertelt de 38-jarige alleenstaande moeder Hanne Van Herck. “Misschien is mijn dochtertje wel een muzikaal talent, maar zal dat er nooit uitkomen als ze met mij alleen opgroeit. De rijkdom van zo’n groep is dat je kinderen op een heel natuurlijke manier contacten opbouwen met uiteenlopende mensen, zonder dat het formeel en georganiseerd is.”

Vanuit dezelfde visie besloot de groep om een erkend vluchtelingengezin een woning te geven in de gemeenschap. Vluchtelingenwerk Vlaanderen zal mee helpen zoeken naar een gezin, zodra de bouwfase is afgerond. Maar de unit moest al wel gefinancierd worden en daarom hebben alle bewoners zelf een bedrag ingelegd, zo’n 40.000 euro in totaal. Via wooncoöperatie Wooncoop is nog eens 100.000 euro opgehaald bij bevlogen aandeelhouders. Een primeur in ons land.

Bovendien stopt sociale inclusie niet aan de muren van het project. “Doordat je een groep bent, kan je veel meer voor de buurt gaan betekenen,” zegt toekomstige bewoonster Josefine Vanhille (32). “We willen een positieve impact hebben op de wijk met initiatieven zoals een dakmoestuin, een afhaalpunt voor voedselteams en de wildcard, een ruimte die bestemd is voor een buurtgerichte functie.” Verder komt er een wijkgezondheidscentrum waar alle buurtbewoners meer dan welkom zijn.

Bewonersgroepen ondersteunen

Triodos Bank is een van de belangrijkste partners van het project. “Wij geloven heel sterk in cohousing als woonmodel voor de toekomst en willen er massaal op inzetten”, vertelt Olivier De Craene, Senior Relationship Manager bij Triodos Bank. “Er is steeds minder grond beschikbaar in België. Daarom moeten we geen nieuwe gronden meer aansnijden, maar gebruikmaken van wat er al is.” Elk project is uniek in functie van de locatie, de behoeftes van en de gesprekken met de toekomstige bewoners.

Isabelle Stevens, Manager Mortgage Loans: “Triodos Bank heeft heel wat ervaring met de juridische constructies rond dit woningtype. De bank maakt ook deel uit van een breed netwerk van notarissen, woonverenigingen en bewonersgroepen. We brengen mensen die op zoek zijn naar een woning of advies graag in contact met dit netwerk.” En tot slot: “De rentevoeten voor de hypothecaire kredieten van Triodos Bank verlagen naarmate de woning meer solidair en ecologisch is. Dat is onze manier om projecten te promoten die duurzaam zijn voor de maatschappij en het milieu.”

Een energie- en participatiemodel

Het hele project is “bijna energieneutraal” en volledig gasvrij. “We gebruiken de warmte van de aarde om de woningen te verwarmen, via een systeem van diepteboringen”, vertelt William Riche van het betrokken architectenbureau Bogdan & Van Broeck. “Geothermie maakt al een aantal jaren opgang, maar wordt nog niet vaak toegepast omdat het een enorme investering vraagt. Dankzij zo’n collectieve financiering is het ineens haalbaar.”

Riche gelooft dat cohousingprojecten stimuleren om op een nieuwe manier na te denken over wonen. “De bewoners waren heel nauw betrokken bij de ontwerpfase”, vertelt de architect. “Ze zaten vanaf dag één met elkaar rond de tafel. Je ziet een enorme cohesie ontstaan, nog voordat de eerste steen is gelegd.”

Misschien werkt zo’n inspraakmodel ook wel voor sociale woningen, oppert Riche. “Stel je voor dat je hetzelfde kan bereiken in sociale huisvestingsprojecten, waar mensen ook nauw samenleven.” Collectief nadenken over wonen is de toekomst. De vraag is wat we als buren voor elkaar kunnen betekenen en hoe we onze krachten kunnen bundelen. Cohousingprojecten kunnen daarbij zeker inspireren.

Foto: Biotope vzw