“Wij zijn moderne plasticmensen. Pas als het kunststof, beton of staal is, is het goed genoeg om mee te bouwen. Meer zelfs: natuurlijke bouwmaterialen hebben de reputatie om vergankelijk te zijn. Maar als je kijkt naar historische panden in steden als Amsterdam en Venetië, dan zie je dat al die oude huizen nog altijd overleven. Ze staan daar al eeuwen. Als je dat vergelijkt met moderne betonnen gebouwen, dan kan je niet anders dan concluderen dat natuurlijke bouwmaterialen wél de tand des tijds kunnen doorstaan, en beton het veel moeilijker heeft.”

Jan Palmaers moet je niet overtuigen van de meerwaarde van moeder natuur. Als CEO van de start-up Exie brengt hij sinds 2019 isolatiemateriaal van natuurlijke grondstoffen aan de man. Op kop: hennep, nog zo’n grondstof met een bezwaarlijke reputatie. “Industriële hennep heeft nochtans niks te maken met drugs. Onze planten bevatten amper 0,3 procent thc oftewel tetrahydrocannabinol, de stof die voor een hallucinogene werking kan zorgen. Als je effect wil van de plant, heb je minstens 15 procent thc nodig. Dat zijn compleet andere producten.”

Sterk als staal

De voordelen van hennep zijn daarentegen legio. "Hennep is sterk als staal, maar tegelijk veel lichter. Automerken als BMW en Mercedes gebruiken de vezel al langer als binnenbekleding, net omwille van die kwaliteiten. Isolatiemateriaal van hennep reguleert het vocht in de ruimte, zodat je geen airco meer nodig hebt.”

Bovendien is hennep een CO2-neutrale plant, zegt Jan Palmaers: “Het is aangetoond dat de hoeveelheid CO2 die hennep opslaat, groter is dan de hoeveelheid die vrijkomt bij het maken van het isolatiemateriaal – en dit inclusief zaaien, oogsten, transport en vervolgens productie tot de isolatie zelf. Daarnaast blijft kalkhennepisolatie tijdens zijn levensduur continu CO2 opnemen, een proces dat carbonatatie heet.”

Ook wanneer een gebouw wordt afgebroken, hoeft die CO2 niet terug vrij te komen: “Aan het einde van de levensloop van een gebouw nemen wij onze producten terug om ze een op een te hergebruiken in nieuwe projecten. Uiteraard op voorwaarde dat ze tijdens de afbraak niet gecontamineerd worden door andere producten.” Bijgevolg blijft de CO2 dan opgeslagen.

“Hennep gedijt van Noord-Afrika tot Scandinavië en is makkelijk te telen”, gaat Palmaers verder. “Landbouwers hoeven geen pesticiden te gebruiken en hebben er een pak minder water en meststoffen voor nodig dan voor mais. Meer zelfs: de plant zuivert de grond, omdat ze de schadelijke stoffen in de bodem opneemt. Hennep groeit tot wel drie meter en heeft een hoog rendement per hectare. Eens de plant gezaaid is, moet je er niet meer naar kijken. Je kan de plant kweken op enkele maanden tijd en dan weer iets anders telen. Dat komt ten goede aan de grond van de landbouwer, en hij is een belangrijke schakel in ons verhaal.”

Belang van de boer

Want ook het sociale aspect speelt een rol bij Exie: in de streek rond Herzele, in het zuiden van Oost-Vlaanderen waar de onderneming gevestigd is, betrekken ze de lokale boeren. Het bedrijf spoort hen aan om tijdelijk over te schakelen op hennep, als rustgewas. Om de zoveel jaar worden boeren namelijk verplicht om een ander gewas te kweken en de bodem wat rust te gunnen, legt Palmaers uit. “Op Facebook bieden we hen aan om de plant zelf te komen zaaien en oogsten. Daar komt veel spontane reactie op, en enkele boeren zijn nu – op de vijf jaar dat Exie bestaat – al een tweede keer vragende partij. “De landbouw en de bouw zijn twee conservatieve sectoren die momenteel enorm onder druk staan. Waarom in één sector steentjes verleggen als je het in allebei kan doen?”

Een bijkomend voordeel voor Exie is dat ze hun grondstoffen niet uit het buitenland moeten halen. Uit Frankrijk bijvoorbeeld, dat met ruim 20.000 hectare hennep de grootste producent van ons continent is. “Dat maakt het economisch rendabel. We minimaliseren bovendien het transport.”

Zelf oogsten, zelf verwerken

Eenmaal geoogst met de eigen oogstmachine verwerkt Exie de hennep op een zogenaamde decorticatielijn. “We zijn de enige onderneming in België die de hennepplant eigenhandig kan verwerken en omzetten naar isolatiemateriaal. Dat konden we doen met een lening van Triodos.”

Het decorticatieproces bestaat uit zes stappen: het ontrafelen, breken, kammen, afzuigen en scheiden van de grondstof, alvorens het resultaat te persen in balen. De vezels aan de buitenkant van de stengel komen aan het einde van het proces los van de scheven of basten aan de binnenkant. Hoogwaardige hennepvezels zijn vergelijkbaar met vlas en verkoopt hij daarom door als grondstof voor textiel. Vezels van lagere kwaliteit en microvezels kunnen terecht in de papier- en auto-industrie of dienen als versteviging bij composietmaterialen. “Ook in beton en kunststof kan je ze gebruiken, bijvoorbeeld voor het aanmaken van elektrische laadpalen.”

Het zijn de scheven, een grondstof vergelijkbaar met stro, die de basis van het isolatiemateriaal vormen. Daarmee maakt Exie een droog isolatiemateriaal. “Daarin verschillen we van andere Belgische en Nederlandse bedrijven, die voornamelijk een aangestampte brei van kalkhennep aanbieden als bouwblokken voor solide muren. Kalkhennep in zijn droge, losse vorm, waar wij een patent op hebben, is makkelijker te integreren in de bouw.”

Momentum aangrijpen

“Het momentum is er”, besluit Palmaers. “In heel Europa is de bouwsector in volle transformatie. Biogebaseerde materialen raken steeds meer ingeburgerd, architecten vragen er meer en meer naar. En ook de grotere aannemers zijn vragende partij. De huidige generatie is milieubewuster dan ooit. We zien dat ook aan onze werknemers: dat zijn hoogopgeleide krachten die zo in de petrochemie aan de slag zouden kunnen, maar uit overtuiging bij ons komen aankloppen. Daar mogen we, denk ik, trots op zijn.”