Alice Collard is sinds 2010 directeur van La Clé des Champs. Dit familiebedrijf, in 1985 door haar ouders opgericht, ligt in een landelijke omgeving en telt 58 bewoners. "Wij zijn een klein bedrijf dat niet afhankelijk is van een groep. En we willen een bedrijf blijven op mensenmaat, waar iedereen elkaar kent. Dat wordt ook erg gewaardeerd," legt Alice Collard uit. "Het bewijs: onze bezettingsgraad nadert de 100 % en de wachtlijst is meer dan een jaar lang.” Dus geen grote uitbreidings- of bouwprojecten, maar voortdurende verbeteringen met als centraal doel: het energieverbruik verlagen.

1. Gerichte energie-ingrepen die op korte termijn renderen.

"Wij moeten onze gebouwen beetje bij beetje onderhouden en renoveren, want ze beginnen te verouderen", legt Alice uit. "Wat energie betreft, kunnen we niet in een algemene verbouwing investeren, dus moeten we gerichte verbeteringen aanbrengen. En elke keer wegen we de kosten en baten tegen elkaar af.” De installatie van 70 zonnepanelen bleek een ideale keuze. "Dit soort installatie kan snel worden afgeschreven: 10 tot 15 jaar, soms minder", zegt Louise Dumont, relatiebeheerder bij Triodos Bank.

Deze werken maken deel uit van een langetermijnproces. "Al in 2015 installeerden we in al onze lokalen thermostaatkranen, waardoor ons verwarmingsverbruik met 25 tot 35 % daalde. We hadden ook al thermische zonnepanelen voor warm water." Er worden ook meer specifieke ingrepen uitgevoerd: lampen vervangen door leds, bewegingsdetectoren installeren in bepaalde lokalen ... "In een rusthuis gaat de meeste elektriciteit naar verlichting."

Wat brengt de toekomst? Projecten genoeg. "We zijn van plan het grote dak rond 2025 te isoleren en te vernieuwen," zegt Alice Collard. De ramen vervangen is een zorg voor later. "Het raamwerk is een zeer dure en moeilijk te financieren post voor een organisatie als de onze.”

2. De impact inschatten: 25 % van het elektriciteitsverbruik in de Clé des Champs

Alice Collard: "Ik had begin 2022 contact met een gespecialiseerd bedrijf. De oorlog in Oekraïne was net uitgebroken en de energieprijzen begonnen sterk te stijgen. Daarom besloten we snel te handelen.” De beslissing viel in het late voorjaar en het project werd binnen enkele weken gefinancierd (zie hieronder). Zes maanden later, in december, waren de zonnepanelen geïnstalleerd en volledig klaar voor gebruik. "Het is nog te vroeg om de financiële impact van de werken te meten, maar volgens schattingen van specialisten zouden de panelen ongeveer 25 % van onze jaarlijkse elektriciteit moeten leveren."

3. Collectieve inspanningen om de impact op het klimaat te verminderen

"We meten onze impact op het klimaat nog niet, maar we denken er wel steeds meer over na," zegt Alice Collard. Hier gaat het vooral om collectieve inspanningen. Beetje bij beetje worden goede gewoonten aangenomen en groeit het bewustzijn. "Sinds enkele jaren sorteren wij ons afval, ondanks de extra kosten voor de huur van afvalcontainers. Bewoners worden uitgenodigd om op hun eigen manier mee te werken. We stimuleren hen ook om kannen en drinkflessen te gebruiken in plaats van plastic flessen. En we vroegen de gezinnen om de gloeilampen van de bedlampjes te vervangen.”

Ook het personeel doet mee. “We hebben een chef-kok die zeer gevoelig is voor dit soort zaken. In de keuken worden individuele verpakkingen zoveel mogelijk vermeden en restjes zoveel mogelijk opnieuw gebruikt. En als we bijvoorbeeld een wasmachine vervangen, proberen we een energiezuiniger model te kiezen." Er is nog een lange weg te gaan, maar de wil om vooruitgang te boeken is echt. "Wat zeker is, is dat we ons er erg voor inzetten," zegt Alice.

4. Rekenen op de steun van een geëngageerde bank

Hoe belangrijk is een financiële partner voor het rusthuis? "Eigenlijk zouden we hier vandaag niet staan als een atypische bank (nvdr: Triodos Bank) niet had ingestemd met het risico om ons te steunen", zegt Alice Collard. "Bij de overname van het bedrijf was de financiële situatie niet erg goed. Omdat Triodos Bank bereid en gewend was te investeren in sociale projecten zoals het onze, stemde ze ermee in ons te steunen, terwijl andere banken alleen naar de cijfers keken en stelselmatig weigerden.” Tien jaar later geeft de situatie in La Clé des Champs Triodos gelijk.

Voor de financiering van de nieuwe zonnepanelen kon het rusthuis een beroep doen op de versnelde procedure van de Triodos Energy Impact-lening. "We hadden maar één offerte gemaakt, bij een gespecialiseerde firma, waarvan we de kwaliteit kenden. Het project werd onmiddellijk aanvaard en twee of drie weken later stond het geld op onze rekening." Dat heeft het project versneld, waardoor de investering eens zo snel haar vruchten kon afwerpen.

5. Eerst de staat van het dak controleren

"Ik ga mijn collega's niet vertellen wat ze moeten doen," zegt Alice voorzichtig. "Maar de specialisten zijn het erover eens: zonnepanelen zijn een zeer rendabele investering. Er was slechts één groot probleem: het dak van het hoofdgebouw bleek in zeer slechte staat. Dus moesten we een ander gebouw kiezen, dat iets minder goed georiënteerd was." Gelukkig was dit een haalbaar en rendabel alternatief, maar het had minder goed kunnen aflopen. "Voordat je zonnepanelen installeert, is het echt belangrijk om je dak te laten controleren." Een advies dat nuttig kan zijn voor veel vzw's en kmo's in oude gebouwen. En niet te vergeten: isolatie, die het warmteverlies tot 30 % kan verminderen.