De defensie-industrie zelf lobbyt er naar verluidt al enige tijd voor dat de EU investeringen in wapens als duurzaam bestempelt in haar sociale taxonomie, op basis van hun veiligheids- en defensiefunctie.

Lang bestaand, strikt standpunt

Triodos heeft - als een op waarden gebaseerde financiële instelling - altijd een duidelijk standpunt ingenomen tegen wapens. Onze missie is een samenleving te helpen creëren die de levenskwaliteit van mensen bevordert en waarin menselijke waardigheid centraal staat. De financiering van de wapenindustrie is fundamenteel in strijd met deze missie: wapens gebruiken, waar en wanneer dan ook, ondermijnt de fysieke en psychologische integriteit van de mens en wakkert een cultuur van conflict en geweld aan. Triodos is een van die financiële instellingen die zich altijd heeft onthouden en zal blijven onthouden van de financiering van wapens via haar bank- en beleggingsactiviteiten, of het nu gaat om controversiële of zogenaamde conventionele wapens.

Het deel van onze activiteiten waar dit het meest relevant is, zijn beleggingen in beursgenoteerde aandelen en obligaties: hier sluiten wij de luchtvaart- en defensie-industrie volledig uit en screenen wij zorgvuldig bedrijven in risicosectoren op directe en indirecte betrokkenheid. Wij hanteren een 0%-tolerantiedrempel voor bedrijven die betrokken zijn bij de productie, distributie of dienstverlening in verband met wapens (dit omvat zowel wapens als wapenonderdelen die op maat worden gemaakt en essentieel zijn voor de werking ervan), en strenge criteria voor de financiering van wapens, die gelden voor financiële instellingen en participaties in bedrijven.

Ons standpunt gaat verder dan alleen het afwijzen van wapens. Gewapende conflicten zijn net het omgekeerde van wat het creëren van een welvarende samenleving is. Onze missie is: maatschappelijke vooruitgang op lange termijn. Daarom moeten middelen worden onttrokken aan het stimuleren van een cultuur van overheersing over mens en milieu en worden geïnvesteerd in conflictpreventie en sociale dialoog.

Maatschappelijke vooruitgang op lange termijn in gevaar

De aandelenkoersen van wapenproducenten schoten omhoog na de aankondiging van verschillende Europese landen om hun defensie-uitgaven te verhogen¹. En verschillende financiële instellingen hebben zich bereid verklaard hun betrokkenheid bij de sector te heroverwegen en te vergroten².

Terwijl de oorlog in Oekraïne veiligheid in Europa hoog op de agenda heeft geplaatst, betekent de financiering van wapenproductie en wapenhandel ook de financiering van oorlogsvoering, niet alleen vandaag maar ook in de toekomst. Banken die vandaag de productie van en de handel in wapens beginnen te financieren, zullen dat ook blijven doen als het conflict in Oekraïne voorbij is. Dit betekent dat dit soort financieringsactiviteiten wordt genormaliseerd. En dat de financiering (en de aandacht) niet alleen wordt afgeleid van conflictpreventie, opbouw en wederopbouw van militaire capaciteit, maar ook - en dat is belangrijk - van andere echte economische activiteiten die werkelijk kunnen bijdragen tot maatschappelijke vooruitgang.

We moeten ook benadrukken dat de financiering van de wapenindustrie in feite ver afstaat van wat het betekent om te investeren in veiligheid en defensie. De wapenhandel is structureel ondoorzichtig, wordt slecht gecontroleerd en is zeer corruptiegevoelig³. Regeringen verstrekken zelden volledige lijsten van landen die van handelsactiviteiten zijn uitgesloten. En wanneer ze de verkoop van wapens aan conflictgebieden uitdrukkelijk verbieden, worden deze criteria vaak ondermijnd door een gebrek aan transparantie. Zelfs wanneer wapens en militair materieel voor defensie- en veiligheidsdoeleinden worden verkocht en verhandeld, is het onmogelijk vooraf vast te stellen hoe, waar en door wie ze zullen worden gebruikt, aangezien zelfs verouderde wapens nieuwe, 'tweedehands'markten kunnen vinden. Uiteindelijk hebben banken en financiële instellingen die geld naar wapenproducenten doorsluizen, geen of beperkte formele controle over aan wie wapens worden verkocht. En ja, dit is nauwelijks een probleem voor financiële instellingen die zich met deze activiteit bezighouden, zolang de rendementen maar aantrekkelijk zijn, wat de voorbije tien jaar zeer zeker het geval was⁴.

Naast het misplaatste geloof in de manier waarop de wapenhandel zou kunnen bijdragen tot de collectieve veiligheid in verschillende delen van de wereld, en niet te vergeten de fysieke, materiële en ook psychologische tol die gewapende conflicten eisen van mensen (en van de natuur⁵), heeft de wapenhandel nog ruimere gevolgen. In een interessante studie⁶ van het Transnational Institute (TNI) wordt bijvoorbeeld aangetoond hoe de wapenindustrie, door het inzetten van wapens in conflictgebieden, niet alleen bijdraagt tot gedwongen migratie, maar er ook van profiteert, door toenemende militarisering aan de grenzen, gericht op het indammen van migratie. De studie is toegespitst op de wapenuitvoer uit de EU en het VK, maar de bevindingen kunnen gemakkelijk worden uitgebreid tot andere exporterende landen.

Wapenproductie is nooit duurzaam

Tegenwoordig zijn de productie, de verkoop en het gebruik van wapens intrinsiek niet-duurzaam. De wapenwedloop in combinatie met (exponentiële) technologieën⁷ brengt de samenleving in een positie waarin gewapende conflicten niet kunnen worden gewonnen zonder een massaal dodental.

Hoewel we bij Triodos uitgaan van een standpunt van afwijzing van wapens, dat geworteld is in onze waarden, zijn we van mening dat er ook door gewoon naar de feiten te kijken geen ruimte is om wapens en aanverwante producten als duurzaam te beschouwen onder de komende sociale taxonomie van de EU.

De uitgesproken bedoeling van de EU-taxonomie is om een gemeenschappelijke taal en duidelijke definities van 'duurzaam' vast te stellen, en zo 'een gemeenschappelijk classificatiesysteem voor duurzame economische activiteiten' te creëren⁸. Hoewel nationale regeringen wapens en militair materieel door belangrijk kunnen vinden voor de veiligheid, is dit niet voldoende om de wapenproductie en -handel als duurzaam te bestempelen, omwille van alle bovengenoemde redenen.

Onze oproep

De oorlog in Oekraïne heeft een bladzijde in de Europese en mondiale geschiedenis heropend, waarvan velen van ons dachten dat ze voorgoed omgeslagen was. Beelden van dood en vernieling voelen nu dichterbij dan vele mensen in Europa in hun leven hebben meegemaakt. We voelen de pijn die de verwoestingen in Marioepol en Boecha uitstralen met een intensiteit waardoor we onmogelijk kunnen wegkijken. En toch weten we dat soortgelijke daden van geweld en diepe minachting voor het menselijke leven ook in andere delen van de wereld een dagelijkse realiteit zijn. Deze oorlog moet stoppen. Maar misschien nog belangrijker: oorlog moet stoppen.

Triodos heeft een sterke, diepgewortelde plicht tegenover haar klanten, de bredere gemeenschap en de samenleving in het algemeen, om spaar- en beleggingsmiddelen door te sluizen naar activiteiten met positieve sociale en ecologische effecten. Oorlogsvoering maakt geen deel uit van dergelijke activiteiten en mag nooit als duurzaam worden beschouwd.

Bronnen