Steeds meer beleggers kiezen er bewust voor om te investeren in een duurzaam en ethisch beleggingsfonds omdat het  naast een financieel rendement ook een maatschappelijke meerwaarde oplevert. Maar hoe kies je een fonds dat aansluit bij je overtuiging? Hoe kun je er zeker van zijn dat je geld wordt geïnvesteerd in een duurzame toekomst?

Hét duurzame fonds bestaat niet. Er zijn veel schakeringen in de overgang van ‘bruin’ naar ‘groen’ beleggen. Zeker is dat termen zoals ‘duurzaam’, ‘sustainable’ of ‘impact’ in de benaming van het fonds geen volledige garantie bieden.  Het is veel nuttiger de beleggingscriteria te kennen die de beheerder van een fonds volgt en te weten waarom hij voor bepaalde aandelen kiest.  We onderscheiden daarbij vier strategische opties: de traditionele manier van beleggen, de integratie van de zogenaamde ESG-thema’s, uitsluiting van ongewenste activiteiten en investeren met impact.

Traditionele fondsen

Traditionele beleggingsfondsen focussen maar op één zaak: de opbrengst. Hoe meer rendement, hoe beter. Naar de manier waarop dat werd bereikt, wordt niet gekeken. En als dat toch gebeurt, is dat vaak alleen maar om de impact ervan op het rendement.

ESG-criteria

Een stap vooruit wordt gezet met de integratie van de zogenaamde ESG-criteria in het beleggingsbeleid van de fondsen. E staat daarbij voor Environment, de omgeving, het milieu. S voor Sociaal, de manier waarop bedrijven onder meer met hun werknemers omgaan. En G voor Governance, de manier waarop ze bestuurd worden. Dit laat toe om te kiezen voor de aandelen of de obligaties van de bedrijven die op de bijkomende criteria tot de beste in hun sector behoren, een best in class-benadering dus.

Deze strategie heeft ongetwijfeld voordelen, maar tegelijk ook nadelen. Een bedrijf dat actief is in de fossiele brandstoffen mag dan wel goed scoren op het vlak van relaties met de werknemers en goed beheer, toch blijft de activiteit vragen oproepen. Bovendien hangt veel af van de weging van de ESG-factoren. Wel belang ken je aan elk criterium toe? Afhankelijk van de keuze kan ook de uitkomst anders zijn. De bedrijven geven hun duurzaamheidspolitiek overigens niet op eenzelfde gestructureerde manier vorm, wat een objectieve vergelijking erg moeilijk maakt.

Toch is de ESG-aanpak een standaard geworden in de fondsenindustrie omdat hij ‘gemakkelijk’ beheer toelaat. De selectie van de aandelen voor de duurzame ESG-fondsen sluit nauw aan bij die van de klassieke fondsen. Zo zijn er weinig verschillen in de belangrijkste aandelen die deel uitmaken van de DJ Sustainability Index, de FTSE4Good Developed Index, de iShares MSCI Wordt ESG Screened, UCITS ETF en de klassieke MSCI World Index, waardoor het uiteindelijke rendement ervan ook weinig verschilt. Meer nog: verrassend genoeg zit een aandeel als ExxonMobil in de top tien van de duurzame indexen.

Uitsluiting

Een andere opstap naar meer duurzame beleggingen is een uitsluitingsaanpak. Daarbij worden bepaalde sectoren automatisch geweerd. Denk maar aan die van de fossiele brandstoffen, maar ook die van de wapenproducenten, tabaksfabrikanten, de gokindustrie,… In het beleggingsbeleid kunnen daartoe drempels worden ingebouwd van bijvoorbeeld 0, 5 of 10 % van de bedrijfsomzet.

Impact

Een stap verder gaat het zogenaamde impact-investeren. Hierbij wordt geen negatieve, maar wel een positieve aanpak gehuldigd. Er wordt bij de selectie van de aandelen voor het fonds bewust gekozen voor bedrijven die voor een positief project zoals hernieuwbare energie gaan of die een duidelijke gelijkheid tussen mannen en vrouwen in hun beleid integreren. Op die manier kunnen de beleggers de bedrijfswereld stimuleren om te opteren voor de richting die ze wensen.

Concreet toegepast op energie, zou je de evolutie als volgt kunnen illustreren. Een traditioneel fonds investeert in aandelen van bedrijven uit de olie- en gaswinning. Een ESG-fonds kiest in dezelfde sector voor bedrijven die proberen om de impact van hun activiteiten op het milieu zo laag mogelijk te houden. Bij een fonds dat opteert voor een uitsluitingsaanpak wordt de sector evenwel volledig geweerd. En bij impact-investing zou de voorkeur van de fondsbeheerder kunnen gaan naar aandelen van een bedrijf dat windmolens maakt.

Impact volgens Triodos: zeven transitiethema’s

“Acht op de tien van onze klanten zijn echt met de problematiek van duurzaamheid bezig”, zegt senior relationship manager Frédéric Andrés van de Private Banking-afdeling van Triodos Bank. “De mensen komen er speciaal voor naar ons.”

Dat beaamt ook Andrea Palmer, communicatiemedewerker bij Triodos Investment Management. “De klanten vragen van ons meer transparantie over de samenstelling van onze fondsen. Ze willen echt weten in welke activa hun geld wordt belegd."

Triodos hanteert daarom impact-investeren als strategie, meer bepaald door te kiezen voor bedrijven die inspelen op de transitie naar een duurzame samenleving. Om geselecteerd te worden, moet een bedrijf actief zijn binnen minstens een van de zeven transitiethema’s die de bank identificeerde. Die thema’s zijn duurzame voeding en landbouw, mobiliteit en infrastructuur, hernieuwbare grondstoffen, welvarende en gezonde bevolking, innovatie, sociale inclusie en emancipatie en de circulaire economie.

Past een bedrijf binnen een van de thema’s, dan worden zijn bedrijfspraktijken vervolgens tegen het licht gehouden van de minimumeisen van Triodos. Een bedrijf dat windturbines maakt past binnen het thema hernieuwbare energie, maar schendt hetzelfde bedrijf de mensenrechten, dan respecteert het de minimumeisen van Triodos niet en komt het niet in aanmerking.

“In totaal hebben we bijna 300 bedrijven geselecteerd waaruit onze fondsenbeheerders een keuze kunnen maken”, aldus nog Andrés. “We bieden die fondsen aan zowel institutionele investeerders als particuliere beleggers aan.”

Dilemma

Makkelijk is de selectie van aandelen niet altijd. Ze vergt vaak ook toelichting, weet Palmer. “Vandaag krijgen we ook veel vragen over de opname van Starbucks in onze selectielijst. We beseffen dat daar discussie over mogelijk is, maar we weten uit gesprekken met het bedrijf dat het doelstellingen heeft inzake CO₂-reductie en inzake de vermindering van plastic kopjes voor eenmalig gebruik. We vinden dat positief en we willen dat ondersteunen.”

“Aan de andere kant gaan we bijvoorbeeld niet beleggen in een groene obligatie van een nucleair bedrijf dat geld wil ophalen om ook te investeren in de uitbouw van een windmolenpark, omdat we nu eenmaal bedrijven die actief zijn in de nucleaire sector compleet uitsluiten”, aldus nog Palmer.

Triodos Bank biedt zijn klanten naast de mogelijkheid om te investeren in duurzame fondsen ook de mogelijkheid om een portefeuille samen te stellen met individuele aandelen. “Hiervoor werken we samen met Puilaetco Dewaay dat hiervoor werkt volgens afspraken die met Triodos zijn gemaakt. Zij moeten hiervoor dus ook onze criteria volgen”, aldus Andrés.

Duurzame winst

De bedoeling van duurzame fondsen is uiteindelijk dat ze een maatschappelijk rendement opleveren en niet alleen een financieel rendement. Dat maatschappelijk rendement wordt aan de investeerders ook getoond. "We berekenen en publiceren de CO₂-uitstoot, het waterverbruik en het afval gegenereerd door de bedrijven uit onze fondsen en vergelijken dat met de prestaties van de ondernemingen die opgenomen zijn in de klassieke MSCI World Index”, aldus nog Andrés. "Zo zien ze dat beleggen in onze portefeuilles leidt tot minder CO₂-uitstoot, minder afvalproductie en minder waterverbruik. Onze klanten zijn daar meer en meer gevoelig voor en dus willen we hen die informatie ook geven.”