Jeanne, 80 jaar, houdt haar snoeischaar stevig vast en duwt de deur open naar de grote tuin die het huis omringt. Ze is verantwoordelijk voor het onderhoud van de bloemen. Die dialoog met de natuur komt haar prima uit.

Acht jaar geleden kreeg Jeanne een hersenbloeding. Ze moest opnieuw leren praten, wandelen, kortom: opnieuw leren leven. Ze wil geenszins naar een rusthuis, maar hier vond ze een tweede thuis, waar ze drie dagen per week doorbrengt. ’s Avonds keert ze terug naar haar eigen huis en kat. Dat verloopt allemaal vlot.

Een totaal nieuw model

Catherine Desmecht is verpleegster van opleiding. Haar grootmoeder leed aan een degeneratieve ziekte, wat haar het idee gaf voor Au Bonheur du Jour, het enige dagcentrum voor ouderen in Wallonië dat niet afhangt van een rusthuis.

Het mag dan een uitstekend idee zijn, financiering vinden was niet gemakkelijk: “De nodige investeringen waren aanzienlijk: een nieuw gebouw en hoge personeelskosten, omdat het centrum geen deel uitmaakt van een bestaande structuur met een reeds bestaand personeelsbestand. Het was een totaal nieuw model en er was geen garantie dat het zou werken”, zegt Catherine met haar zachte stem.

Centraal in haar aanpak staan de levenskwaliteit van de mensen en de wil om hun autonomie zo lang mogelijk te verzekeren. Die dubbele focus was voor Triodos Bank de reden om in 2007 het project te financieren. Twee jaar later opende het centrum zijn deuren, met twee gasten. “Ik ben er alleen aan begonnen, met de welkome hulp van enkele vrijwilligers”, herinnert Catherine zich.

Vandaag draait Au Bonheur du Jour op een 17-koppig, multidisciplinair team: een kinesist, ergotherapeut, specialisten in psychomotoriek, opvoeders, verplegers, verzorgers, familiehulp, ouderenbegeleiders, een secretaresse, technicus, chauffeurs en keukenpersoneel.

Elke dag bezoeken 25 ouderen het centrum, in totaal zijn er 63 gasten. Sommigen ondervinden een vorm van desoriëntatie of lijden aan neurologische aandoeningen, zoals de ziekte van Parkinson, anderen willen gewoon hun sociaal isolement doorbreken.

Sommige gasten leggen tientallen kilometer af tot in Soignies, zo groot is de vraag. De vergrijzing roept om alternatieven voor de soms pijnlijke overplaatsing naar het klassieke rusthuis, dat niet altijd aangepast is aan de noden van de bewoner.

Toch geniet dit soort initiatieven onvoldoende steun van de Waalse overheid. “Gelukkig kunnen we rekenen op vrijwilligers en schenkingen van particulieren. Dankzij het crowfundingplatform Cap 48 hebben we binnenkort een nieuwe minibus om onze gasten te vervoeren.”

Van iedereen een stukje

“In een rusthuis moeten gasten zich aanpassen aan het reglement van de instelling. Hier gaat het precies omgekeerd, met uitzondering van enkele basisregels voor het samenleven in een gemeenschap. Iedereen voegt een stukje van zichzelf toe aan de mix en dat is verrijkend”, gaat de directrice van Au Bonheur du Jour verder.

Het ritme van de dag wordt bepaald door de lichamelijke en medische zorgen, maaltijden, handwerk en … lach-yoga, countrydansen en culturele uitstappen. De muren in de huiskamer hangen vol met de creaties van de gasten.

Een keer per maand brengen de leerlingen van een lagere school uit de buurt de namiddag door in het centrum. Dit jaar is het thema van de bezoekjes Magritte. Senioren en junioren bezochten samen het Brusselse museum gewijd aan de Belgische surrealist en nemen deel aan activiteiten rond zijn universum.

“De kleine ‘bengels’ zijn het meest gemotiveerd. Zodra ze de drempel van het centrum over zijn, worden het lieve lammetjes”, lacht hun juf. Zowel kinderen als ouderen hebben het prima naar hun zin, het plezier spat van hun stralende gezichten.

Netwerken

Zoals Jeanne zich ontfermt over de bloemen, zo heeft elke gast een taak gekozen. Het is hun manier om deel te nemen aan het dagelijks leven in het centrum en zich (nog) nuttig te voelen. Françoise is een weduwe van 70. Ze zorgt voor Jules, het tamme konijn dat je aan de ingang verwelkomt, en dient bezoekers koffie op. Dat doet ze met de ernst van een professional. Dankzij Catherine en haar team vond ze een evenwicht dat haar toeliet de banden met haar kinderen en kleinkinderen aan te halen.

“We werken samen met alle betrokken partijen: de familie uiteraard, maar ook thuishulp, artsen en in sommige gevallen de vermogensbeheerders”, legt Catherine uit.

“We zijn geen tussenstop op weg naar het rusthuis. We werken op de lange termijn. Lang voordat het noodzakelijk wordt, bezoek ik rusthuizen met de betrokken persoon. Zo kan die zijn of haar keuze voor later maken en is het een stapsgewijze en zachte overgang”.