De industrie, de landbouw, ons transport, onze gebouwen, onze energie. Deze vijf sectoren benodigen significante veranderingen als we de klimaatdoelstellingen willen halen en onze planeet leefbaar willen houden. Elke sector heeft zijn eigen uitdagingen en dus ook zijn eigen specifieke aanpak.

Banken en fondsbeheerders hebben als financier belangrijke hefbomen in handen. Ondanks alle campagnes over duurzame producten en diensten worden, nog altijd, 99% van de beslissingen in krediet- en investeringscomités genomen op basis van louter financiële risico- en rendementsmodellen. Een lening aan een vervuilend bedrijf passeert op dezelfde manier als een krediet voor een hernieuwbaar energieproject. Hoewel de activiteiten van dit soort ondernemingen een negatieve impact hebben op mens en natuur, worden ze toch, zonder pardon, gefinancierd door banken en fondsbeheerders. Ecologische of sociale overwegingen wegen dus niet door in hun beslissing.

Banken en fondsbeheerders miskennen op deze manier hun mogelijk positieve rol en verantwoordelijkheid in de klimaatzaak. Er wordt dan verwezen naar de marktwerking van vraag en aanbod, kip en ei. Met andere woorden: business as usual. Financiële beslissingen zijn echter ook maatschappelijke keuzes. Als ze wil, kan de financiële sector het voortouw nemen en kan ze sneller, kordater en met veel meer klimaatambitie ingrijpen dan nu.

Hoe gaat dat in zijn werk? Hoe grijp je in in de grote financiële wereld? Hoe versterken we de beweging van burgers, bedrijven, middenveldorganisaties en politici die resoluut kortetermijnwinst boven alles stellen?

De regelgever heeft de instrumenten in handen om kredieten die een ecologisch risico inhouden, duurder te maken. Hoe gaat dit technisch in zijn werk? Voor elk krediet dat een bank verstrekt, moet een bank eigen kapitaal aanleggen, een kost voor de bank dus. Naarmate een krediet meer risico inhoudt voor het milieu, moet een bank méér kapitaal aanleggen. Het doel hiervan is dat als een krediet niet terugbetaald wordt, een bank het verlies in de eerste plaats met eigen kapitaal kan opvangen.

Tot nog toe hebben ecologische en sociale risico’s geen invloed op de kapitaalbuffer die banken moeten aanleggen. Terwijl deze criteria zich kunnen vertalen in financiële risico’s, voor bedrijven (bijvoorbeeld schadeclaims voor een vervuilend bedrijf of reputatieverlies en daardoor klantenverlies) en voor de samenleving (denk bijvoorbeeld aan de kost van ziekten veroorzaakt door pollutie). Als de regelgever wel ecologische en sociale risico’s zou laten doorwegen in de kapitaalvereisten voor banken, zullen ze minder geneigd zijn om ‘bruine’ kredieten te verstrekken en zullen ze er hogere rentes voor moeten aanrekenen.

Een andere factor van invloed zijn u en ik, beleggers die in steeds grotere mate richting beursbeleggingen worden gestuurd. Duurzaam beleggen is dan het ordewoord zonder dat de invulling volgt. Nochtans is het heel makkelijk om een ecologische check te doen bij fondsaanbieders. Klanten kunnen immers vragen naar een ‘fossielvrij’ beleggingsfonds en eisen dat hun beleggingsportefeuille kolen, gas en olie uitsluit. Op die manier zorgen ze ervoor dat hun beleggingen niet langer de status quo financieren maar wel de noodzakelijke verandering.

Des te meer klanten bewust ecologisch beleggen, des te sneller het aanbod aan fossielvrije beleggingen toeneemt. En omgekeerd, beleggingsfondsen die pretenderen duurzaam te zijn maar nog steeds in fossiele brandstoffen investeren, zullen moeten kiezen: ofwel hun duurzaamheidsclaim laten vallen, ofwel daadwerkelijk vergroenen.

Geld doet de wereld draaien. We moeten het samen de juiste richting uitsturen, in alle sectoren waar dat nodig is. Banken en fondsbeheerders zijn aan zet. Regelgevers en klanten moeten hen een duwtje in de rug geven.

Opinie door Thomas Van Craen, directeur Triodos Bank België